Karl Gurakuqi (Shkodër, 24 mars 1895 - Bressanone 6 dhjetor 1971)

Prof. Karl Gurakuqi lindi në Shkodër,  me 24 Mars 1895. Mesimet fillore dhe klasat e para të shkollës së mesme i kreu ndër Etërit Françeskane, kurse maturen klasike e mori ne Salzburg, Austri. 
Studimet e larta për filozofi i kreu në Fakultetin e Filozofisë së Universitetit të Gracit.
 U kthye ne atdhe në vitin 1917 dhe sherbeu vijimisht në arsimin kombetar deri në vitin 1944. Po në arsimin kombëtar shërbeu edhe në Universitetin e Palermos, me studentët arbëreshë, në përiudhën e viteve 1950’ dhe 1960’. 
Me radhë:
Në janarin e vitit 1918 u emërua mis i Komisís Letrare dhe në mbledhjen e parë t’atij moji të Këshillit Drejtues, u ngarkue edhe si sekretar i saj;
Në vitin 1919, propozoi themelimin e Shoqërisë dhe Klubit të Futbollit “Vllaznia”, duke sherbyer si sekretar i kësaj shoqërie.
Me 12 mars 1920, Ahmet Zogu kërkoi të emërohet me detyrë të posaçme në Ministrínë e Arsimit, të qeverisë së dalë nga Kongresi i Lushnjes dhe që drejtohej aso kohe nga Sotir Peci.
Mik dhe bashkëpunëtor i Avni Rustemit dhe shoqerive demokratike te kohes.
Në vitin 1921, Karl Gurakuqi ka qenë bashkëthemelues me Avni Rustemin dhe të tjerë, i Federatës “Atdheu”, në Vlore, në të cilen, Karl Gurakuqi shërbeu si Sekretar i Përgjithshëm.
Nga Ministria e Arsimit, Karl Gurakuqi u emërua Inspektuer i Arsimit për Prefekturën e Vlonës, në muejin qershuer të vitit 1921. 
Vjeti 1922: ndodhi Mbyllja e Federatës “Atdheu”; Karl Gurakuqi rimërohet Shef Sekcjoni në Ministrin e Arsimit.
Karl Gurakuqi është themelues dhe drejtues i parë i Bibliotekës Kombëtare, në Tiranë, me 28 nanduer 1922, në kohën kur Ministër i arsimit ka qenë Rexhep Mitrovica.
Në shkurtin e vitit 1926 merr pjesë në themelimin e Gjimnazit në Tiranë. Në kujtimet e  tij, Karl Gurakuqi shkruan për këtë ngjarje: „Tirana nuk kishte nji gjimnaz. Si shkollë të mesme kishte vetëm Shkollën Teknike, e çelun prej Kryqit të Kuq Amerikan dhe e subvencjonueme nga qeverija shqiptare. Fëmijt qi kryejshin shkollën fillore, ja shkojshin në në Shkollën Teknike, ja n’Elbasan në Shkollën Normale, ja në Shkodër në  gjimnaz, ja silleshin rrugash. Disá mësues fillorje patën çilë njifarë shkolle qytetse dỳ klasësh me njí program mâ të gjânë se filloret; kjo íshte shkollë private me qellime mâ tepër tregtije se sá arsimi. Ishte turp qi kryeqyteti mos të kishte njí gjimnaz. Dhashë e mora e i a dola edhe këtíj qellimi. Drejtorija e përgjithëshme e arsimit (ministrija ishte suprimue,) íshte dyzash. Prandej shtŷna tregtarët e Tiranës të kërkojshin me shkrim hapjen e gjimnazit, tue u detyrue të jepshin ndihmesën e vet me të holla. Mbas mjaft bísedimesh u hap edhe kjo shkollë e mesme në gjashtëmuejorin e dytë të vjetit shkolluer 1925-26, në mojin e frorit, në nji shtëpí tiranse në Rrugën e Bamit, afër Selvís. U nëshkruen 20 nxânës nga e vetëquejtuna Shkollë qytetse, të cilvet i u bâ nji provim kalimi prej klasës së parë në të dytën. Vetëm gjashtë vetë u gjykuen t’aftë për klasën e dytë, kështu qi gjimnazi me ket gjymës vjeti pati dy klasë. Komisjoni i provimit u përbá prej Mihal Sherko, i cili u êmnue drejtuer, prej Pertef Pogonit, drejtuer i përgjithshëm i arsimit e prej meje. Në ministrín e arsimit, qyshse u shndërrue në drejtorí, nuk kishem mâ ândje me punue, prandej kërkova t’êmnoheshem profesor i shqipes dhe i latinishtes në gjimnaz, gjâ qi u pranue menjihere mbasi unë me zellin e me veprimtarín t’ême u bâjshem hije nëpunsvet të drejtorís. Këso dore prá e lashë ministrín e i u kushtova mësuesis në frorin e vjetit 1926”.
Karl Gurakuqi më pas ka qenë  drejtor liceu, anetar i Komisionit Teknik, profesor i shqipes dhe i gjuhes latine ne Institutin  "Nana e Skenderbeut" në Tirane, mis qortues librash shkollore,  inspektor epror prane Ministrise se Arsimit me 1941 (se bashku me Aleksander Xhuvanin, Kole Kamsin, Anton Deden, Kostaq Cipon, Rexhep Krasniqin) dhe nga viti 1940, pjesëtar efektiv i Institutit të Studimeve Shqiptare, me cilësinë e letrarit dhe të lëvruesit të gjuhës shqipe.
Vera e viti 1944 e gjen me pushime ne Salzburg (vendlindja e bashkëshortes, Hanny Jurda, gruaja austriake, që e ndjente veten krenare si shqiptare), kështu që rrjedha e njohur e ngjarjeve ne Shqiperi në këtë periudhe, e detyroi të marrë udhët e mërgimit. Deri me 1948 ai qendroi ne Austri, ku bashkëpunoi në fushën studimore me profesor Ndue Palucen.
Më vonë, ne vitin 1948, ai shkoi ne Palermo, Sicili, ku u prit nga arbereshi zemermadh, profesor Rozalin Petrota. Ne Universitetin e Palermos, së bashku me Papas Gaetan Petrota, me pas edhe me Prof. At Zef Valentinin, Karl Gurakuqi vazhdoi ne Universitet punen arsimore dhe kerkimore, si profesor në mesimin universitar të shqipes, prane Kathedres Albanologjike ne Universitetin e Studimeve te Palermos. Ai ishte ne krye te trupit mesimor te kurseve te gjuhes dhe kultures shqipe, ndertuar nga Qeveria Krahinore Siciliane, per mesimin e nxenesve arbereshe. Ai behet ideator e bashkethemelues i Qendres se Studimeve Shqiptare ne Palermo dhe së bashku me R. Petroten, organizon katër kongreset e para ndërkombetare të studimeve shqiptare.
Aktiviteti në drejtimin dhe botimin e periodikëve:
Prof.Karl Gurakuqi eshte themelues e redaktor i fletoreve peiodike atdhetare, pedagogjike si "Agimi" (1920-22), i "Revistes Pedagogjike" (1925-27), "Mesuesi"(1928), "Shkolla Kombetare"(1938), i revistes "Atdheu"(1921), "Illyrija"(1935-1936), dhe një ndër mbështetësit kryesore të Ernest Koliqit, ne punen për themelimin e revistes "Shejzat".
Ai njihet si leksikograf-mbledhes i fjalës shqipe dhe hartues i skedarit vigan të Fjalorit te shqipes per Akademine e Shkencave Austriake, me shtjellime ne gjermanisht. Kryevepra e tij ne kete fushe eshte Fjalori Shqip-Italisht, i perfunduar ne prag te vdekjes me 1971, me i madhi fjalor ne ate kategori (ndoshta deri para pak kohësh), qe ka inkluduar edhe pasurine gjuhesore te vendeve arbereshe, dhe qe akoma nuk ka arritur te botohet. 
Pra, kryevepra e Karl Gurakuqi, ende e pabotuar, “Fjalori Shqip Italisht”, gjendet në dorëshkrim në shtepinë e djalit të tij, Doktorit Primar të Spitalit të Bressanone (BZ), Itali. Dhe ajo duhet të botohet mbasi ështe fjalori më i madh i gjuhës shqipe bërë, së paku deri para pak kohëve.
 Si folklorist Prof. Karl Gurakuqi eshte ne radhen e mbledhesve e botuesve te shquar te "Visareve te Kombit"(Vell.I,III,IV.)  se bashku me V.Prennushin, K.Kamsin, D.Kurtin, e F.Fishten etj.
Si pedagog, Gurakuqi, u shqua ne hartimin e teksteve per  shkollat e mesme te asaj kohe, si "Liber leximi per shkollat e mesme"(me M.Logorecin dhe I Naracin) e sidomos te gramatikave te gjuhes latine, "La grammatica albanese" botuar nga "Il Mulino" Bolonje pas Luftes se Dyte Boterore,"Historia e letersise romake" (1941). Ai ka gjurme edhe si shkrimtar me dramen 5 akteshe "Gjenovefa",vellimet "Rreze drite" e "Te pragu i jetes", botuar nen kujdesin e Ernest Koliqit dhe Kol Kamsit. Por, në fushë të letrave shqipe, prof Karl Gurakuqi, do te njihet si perkthyes nga latinishtja, italishtja gjermanishtja dhe serbo-kroatishtja ne letersi, gjuhesi dhe histori.
Veprat e perkthyera:
"Iliret"  e Karl Patsch (1923);
"Zemra" e E.de Amicis (1924,1932) (përkthimi i tij është ribotuar dhe ribotuar pa ia shënuar emrin gjatë gjithë përiudhës së diktaturës, ndërsa sot disa shtëpi botuese vazhdojnë të kryejne të njejtën gjë pa autorizim);
"Serbet dhe Shqiptaret" nga M.Sufflay (me bashkeautorsi te Zef Fekeqit),
"Rrjedha  e punëve në Shqipni" nga A.Rappaport (me 1928)"
Si u shkaktue Lufta e Madhe" nga Dr.A.Wegener (me 1931),
"Lule"-roman historik i F.Barcata (me 1930),
"Gjendja ekonomike e kulturore e Shqipnise ne kohen e kalueme" nga K.Patsch;
Pas luftes perktheu dhe botoi tek "Shejzat:
 nga Franz Babinger "Pinjolli i fundit i familjes se Arjanitasvet";
"Gjergj Kastrioti Skanderbeg", i autorit Alois Schmaus, botuar në Shejzat, Vjeti XIII;
"Poezija epike shqiptare" të Alois Schmaus, Shejzat,  Vjeti XIV;
"Liriche Adriatiche" të Ettore Paratore etj.
Prof. Karl Gurakuqi ka pasur nje veprimtari të gjërë atdhetare në mergim, ne bashkeshoqerim me aktivitetin shkencor; keshtu, ai ishte bashkekryetar i Keshillit Qendror të Komitetit "Shqipëria e Lire" ne Itali (se bashku me Mehdi Frasherin dhe Ali Kelcyren). Me rastin e perkujtimit madheshtor te 500 vjetorit te vdekjes se Skenderbeut,ne Rome ne vitin  1968, ku mori pjese e gjithe Mergata Shqiptare , Karl Gurakuqi u be organizatori i ketij aktiviteti, gje kjo e pasqyruar gjeresisht prej tij tek revista "Shejzat", ne artikullin "Peseqindvjetori i Skenderbeut ne Rome--Papa u flet Shqiptarevet”. 
Ka bashkepunuar rregullisht gati me krejt fletoret e mergates shqiptare, si me "Shqiptari i Lire"(organ i Komitetit "Shqipëria e Lirë") me "L'Albanie Libre" (organ i Bllokut Kombetar Indipendent në Romë) etj.
 Me një dashuri e përkushtim të jashtezakonshem, prof.Karl Gurakuqi ka ndjekur zhvillimet politiko-sociale në Shqiperi, pa pranuar me krenarine e një shqiptari të vërtetë, nenshtetesine e nje shteti te huaj.
Vdiq ne Bressanone (Brixen) të Bolzanos (Itali) ne vitin 6 dhjetor 1971.
Mërgata shqiptare e Frances, mbi vorrin e tij ne Bressanone ka sjellur enkas dhe e ka vendosur mbi mermer, Shqiponjen Dykrenare, të cilës ai i kushtoi jetën e tij.